Wszystko, co należy wiedzieć o sytuacji prawnej hazardu w Polsce. Omawiamy najważniejsze zapisy ustawy hazardowej

Ustawa hazardowa, a dokładnie „Ustawa z dnia 19 listopada 2009 r. o grach hazardowych” to podstawowy dokument prawny, który reguluje funkcjonowanie rynku bukmacherskiego i hazardowego w Polsce. Ma on też bardzo duże znaczenie dla ograniczania szarej strefy w polskiej branży hazardowej. Co jednak najważniejsze z perspektywy gracza, ustawa o grach hazardowych w realny sposób wpływa na sposób realizacji usług naziemnych i internetowych operatorów zakładów bukmacherskich i gier hazardowych, a także na poziom bezpieczeństwa graczy czy wysokość wygranych. W ustawie zapisane są także kary przewidziane za udział w m.in. nielegalnych zakładach wzajemnych, ruletce, pokerze, automatach do gier czy innych grach hazardowych.

Ustawa hazardowa – o co chodzi?

Na początku warto wyjaśnić, że pierwsza ustawa hazardowa w Polsce powstała jeszcze w 1992 r. i była wielokrotnie nowelizowana, czyli po prostu poprawiana. Ponieważ jednak same poprawki nie wystarczały, w 2009 r. przyjęto nowy dokument – „Ustawę z dnia 19 listopada 2009 r. o grach hazardowych”. Również ta ustawa budziła wiele zastrzeżeń i kontrowersji (m.in. zarzut niezgodności z prawem UE), dlatego 15 grudnia 2016 r. uchwalona została nowelizacja ustawy hazardowej, która wprowadziła wiele bardzo znaczących zmian. Po jej uprawomocnieniu, od dnia 1 kwietnia 2017 r. w Polsce zaczęła obowiązywać radykalnie znowelizowana ustawa hazardowa. 2017 r. okazał się tym samym momentem przełomowym dla całej branży bukmacherskiej w Polsce, zwłaszcza tej internetowej (ale też dla kasyn online, automatów do gier itp.). Wprowadzone zmiany miały na celu skuteczniejszą walkę z organizatorami zakładów bukmacherskich online czy internetowych kasyn, którzy działali bez pozwolenia i nie odprowadzali w Polsce podatków. Umożliwiono za to działalność zagranicznym operatorom zakładów bukmacherskich, pod warunkiem że uzyskają oni standardowe zezwolenie i będą odprowadzać podatki do budżetu państwa polskiego. Bardzo ważne było również zwiększenie bezpieczeństwa graczy i wdrożenie rozwiązań, które miały ograniczać ryzyko uzależnień od hazardu czy bankructwa uczestników gier hazardowych.

Z drugiej strony ustawodawca pozostawił też wiele regulacji w niezmienionej formie. Poniżej opisujemy więc najważniejsze kwestie, które znajdują się w ujednoliconym tekście ustawy i mają duże znaczenie dla samych graczy.

Ustawa hazardowa – bukmacherzy i zezwolenia

Jak mówi ustawa hazardowa, bukmacherzy mogą oferować swoje usługi w Polsce tylko pod warunkiem, że Minister Finansów RP wyda im zezwolenie na prowadzenie takiej działalności. O licencje tego typu mogą się starać jedynie spółki, które spełniają określone wymogi, np. mają odpowiednio wysoki kapitał zakładowy, są w stanie złożyć wystarczające zabezpieczenie finansowe czy mają siedzibę w Polsce (lub ustanowią przedstawiciela na nasz kraj lub stworzą polski oddział). Firmy zainteresowane organizowaniem zakładów wzajemnych w naszym kraju muszą także złożyć specjalny wniosek i przedstawić obszerną dokumentację dotyczącą planowanej działalności oraz samej firmy, a na rozpatrzenie wniosku Ministerstwo Finansów RP ma aż 6 miesięcy. Warto wiedzieć, że Minister Finansów wydaje odrębne zezwolenie na urządzanie zakładów bukmacherskich w punktach naziemnych, a osobne na działalność bukmacherską przez Internet i bukmacherzy mogą starać się tylko o jedno z nich albo o oba. Poza tym, ustawa hazardowa określa również okres ważności wydanego zezwolenia – wynosi on 6 lat, jednak licencja może być jednorazowo przedłużona.

Rejestr Domen Zakazanych – co to?

Jak już wiemy, tylko bukmacherzy, którzy uzyskali zezwolenie na organizowanie zakładów bukmacherskich od Ministra Finansów, działają legalnie. Jednak w dobie panowania Internetu, oferowanie zakładów wzajemnych online nie jest niczym trudnym, dlatego zanim w życie weszła nowelizacja ustawy hazardowej, to właśnie bukmacherzy bez zezwolenia posiadali przytłaczającą większość udziałów w polskim rynku bukmacherskim. Podstawowym narzędziem, jakie posłużyło w walce z ograniczeniem szarej strefy w branży zakładów wzajemnych online, jest „Rejestr domen służących do oferowania gier hazardowych niezgodnie z ustawą”. Nowa ustawa hazardowa określa, że rejestr ten prowadzi Minister Finansów i że jest on jawny dla wszystkich. Rejestr znajduje się na stronie Ministerstwa Finansów i każdy może sprawdzić, czy dany operator zakładów lub innych gier hazardowych nie oferuje ich bez zezwolenia. Rejestr jest szczególnie ważny dla firm telekomunikacyjnych oraz dla dostawców usług płatniczych (w tym banków, systemów płatności internetowych, portfeli elektronicznych itp.). Ustawa nakłada bowiem na przedsiębiorców telekomunikacyjnych obowiązek blokowania dostępu do stron internetowych, które znalazły się w rejestrze w ciągu 48 godzin od momentu, gdy nazwa danej domeny pojawiła się na „zakazanej” liście. Z kolei dostawcy usług płatniczych są zobowiązani do tego, by zakończyć współpracę z  właścicielem strony, która wpisana jest do rejestru domen blokowanych w ciągu 30 dni od dnia dokonania wpisu w rejestrze. Jeśli natomiast to gracz ma wątpliwość, czy dana firma bukmacherska jest w Polsce legalna czy nie, jak najbardziej również może skorzystać z rejestru.

Ustawa hazardowa a wiek graczy

Niezależnie od tego, czy bukmacher posiada zezwolenie na urządzanie zakładów wzajemnych w punktach stacjonarnych i/lub poprzez sieć Internet czy też nie, zakłady bukmacherskie dozwolone są tylko dla osób pełnoletnich. Jak precyzuje ustawa hazardowa, osoba, która nie ukończyła jeszcze 18 r.ż., nie ma nawet prawa wejść do punktu przyjmowania zakładów, tak samo jak wchodzić na stronę internetową oferującą obstawianie zakładów online. Bukmacherzy mają obowiązek informować w widocznym miejscu, o zakazie gry obowiązującym osoby małoletnie. Jeśli chodzi o punkty naziemne, w przypadku wątpliwości co do wieku gracza, pracownik lokalu ma prawo zażądać dowodu tożsamości w celu zweryfikowania tej kwestii.

Z kolei organizatorzy zakładów bukmacherskich przez Internet muszą wprowadzić procedury, dzięki którym możliwa będzie weryfikacja wieku gracza, w tym procedurę rejestracji osobistego konta gracza. Rejestracja konta jest warunkiem możliwości obstawiania zakładów bukmacherskich, a więc nie można postawić ani jednego zakładu online, jeśli nie założy się indywidualnego konta w danym serwisie bukmacherskim. Kluczowym elementem rejestrowania konta gracza jest przesłanie fotokopii dowodu osobistego lub paszportu, na podstawie którego bukmacherzy mogą potwierdzić pełnoletniość gracza. Co prawda ustawa hazardowa dopuszcza także możliwość założenia konta tymczasowego, w przypadku którego nie trzeba załączać skanu czy zdjęcia dokumentu tożsamości, jednak w tym przypadku typer m.in. nie może wypłacić wygranych. Wszelkie wypłaty z konta gracza możliwe są tylko wtedy, gdy bukmacher potwierdzi ukończenie przez gracza 18 r.ż.

Regulamin odpowiedzialnej gry

Wymogi dotyczące wieku osoby obstawiającej zakłady bukmacherskie wynikają z polityki chronienia graczy przed negatywnymi skutkami hazardu, a więc przede wszystkim przed ryzykiem uzależnienia (na które osoby niepełnoletnie są bardziej narażone). Jednak ustawa o grach hazardowych przewiduje też inne sposoby na to, aby chronić graczy. I tak, wszystkie firmy, które starają się o uzyskanie zezwolenia na urządzanie zakładów bukmacherskich, muszą przedstawić własny projekt regulaminu odpowiedzialnej gry, który następnie jest sprawdzany i, o ile wszystko jest w porządku, zatwierdzany przez Ministra Finansów. Nowelizacja ustawy hazardowej wprowadziła też wymóg udostępnienia regulaminu na stronie internetowej bukmachera i to najpóźniej w dniu rozpoczęcia przyjmowania zakładów bukmacherskich. Co powinien zawierać regulamin tego typu? Muszą tam być podane informacje na temat samego bukmachera oraz obowiązujących w serwisie zasad gry, ale też tego, w jaki sposób bukmacher będzie realizował wymogi ustawowe, czyli np. jak przebiegać będzie proces rejestracji konta, jak weryfikowana będzie pełnoletniość gracza oraz jakie mechanizmy kontrolowania gry zostaną zastosowane.

Oczywiście samo napisanie regulaminu to jedno, a jego wdrożenie to osobna sprawa, natomiast legalni bukmacherzy mają obowiązek zrobić obie te rzeczy. Wdrożenie regulaminu polega na wcieleniu w życie zasad, o których regulamin (i ustawa hazardowa) mówi. Jeśli chodzi o kwestie informacyjne, obowiązkowe jest, by w serwisie online (który musi mieć domenę z końcówką „.pl”) oferującym zakłady bukmacherskie w widocznym miejscu zamieszczone były informacje:

• jaki podmiot organizuje zakłady i w jaki sposób można się z nim skontaktować,
• jakie są dane dotyczące zezwolenia na organizowanie zakładów bukmacherskich,
• na temat tego, że osoby niepełnoletnie nie mogą obstawiać zakładów. Przedstawiając rozmaite informacje o charakterze handlowym w swoim serwisie online, bukmacherzy muszą też zadbać o to, aby osoby niepełnoletnie były jak najlepiej chronione,
• na temat zagrożenia uzależnienia się od gry oraz podanie nazw instytucji, u których można szukać pomocy w razie zauważenia symptomów uzależnienia,
• sam regulamin też musi być zamieszczony w witrynie i gracze muszą móc zapoznać się z nim, zanim zaczną obstawiać zakłady bukmacherskie.

Poza obowiązkami informacyjnymi, legalni bukmacherzy muszą też wdrożyć opisane w regulaminie:

• procedury weryfikacji pełnoletniości graczy,
• procedury rejestracji indywidualnych kont,
• mechanizmy, dzięki którym gracz może samodzielnie kontrolować czas i intensywność swojego grania. Na stronie powinny znaleźć się funkcjonalności, dzięki którym każdy gracz może zdefiniować własne limity czasu gry oraz limity stawek, w obu przypadkach powinny być one ujęte w perspektywie dziennej i miesięcznej – po osiągnięciu określonego maksimum możliwość dalszej gry zostaje tymczasowa zawieszona. Gracze mogą też w dowolnej chwili zawiesić tę możliwość lub zupełnie zablokować swoje konto. Samodzielna kontrola wspomagana jest też przez zegar wyświetlający się na stronie, który pokazuje, ile czasu gracz spędził w serwisie.
• mechanizmy, dzięki którym system automatycznie uniemożliwia dalsze obstawianie zakładów, jeśli środki ulokowane na koncie gracza wyczerpią się.

Jak widać regulamin odpowiedzialnej gry ma więc na celu działanie prewencyjne i wspomaga ochronę graczy przed niekontrolowaną grą i przeznaczaniem na nią środków w nieograniczonej wysokości.

Kwestie podatkowe

Podatek od każdego zawartego zakładu

Ustawa o grach hazardowych reguluje również kwestie podatków związanych z urządzaniem zakładów wzajemnych (i innych gier hazardowych). Podatnikiem podatku jest podmiot, który organizuje zakłady bukmacherskie i opłaca on podatek nie od zysku, lecz od obrotu. Podstawą opodatkowania jest suma wpłaconych stawek, a sam podatek wynosi 12% obrotu. Ustawa hazardowa nie precyzuje natomiast, w jaki sposób bukmacherzy mają  w praktyce realizować zobowiązania podatkowe. W związku z tym, aby obniżyć swoje koszty, operatorzy zakładów bukmacherskich od razu potrącają z każdej wniesionej stawki 12% jej wartości, rezerwując je na poczet opłacenia podatku obrotowego. Tym samym ciężar podatku jest przerzucony na graczy, a bukmacherzy zajmują się jedynie kwestiami formalnymi dotyczącymi odprowadzenia należności do urzędu skarbowego. Zwróćmy uwagę, że podatek ten płaci więc każdy gracz na samym początku wnoszenia zakładu bukmacherskiego i niezależnie od tego, czy postawiony kupon będzie wygrany czy przegrany, kwota podatku i tak trafi do Skarbu Państwa.

Graczy może natomiast zdziwić, że legalni bukmacherzy reklamują się czasem możliwością „gry bez podatku”. Jednak taki slogan to tylko skrót myślowy opisujący rodzaj promocji oferowanej przez niektórych bukmacherów. Podatek w każdym przypadku zostaje opłacony, natomiast akcja promocyjna polega na tym, że to organizator zakładów bukmacherskich pokrywa koszty opodatkowania, a więc cała postawiona przez typera stawka zostaje zaangażowana dla gry (dzięki temu potencjalna wygrana jest wyższa).

Podatek od wygranej

Należy przy okazji wyjaśnić, że do zakładów bukmacherskich stosuje się jeszcze inny rodzaj podatku, który nie jest wymieniony w Ustawie hazardowej, tylko w Ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych. Jak określa ta ustawa, wygrane pochodzące m.in. z obstawiania zakładów bukmacherskich podlegają opodatkowaniu w wysokości 10% wygranej. Z obowiązku tego zwolnione są natomiast wygrane, których jednorazowa wartość nie przekracza 2280 zł. Czyli kwota 10% wygranej zostanie potrącona tylko wtedy, gdy jest ona większa niż 2280 zł. Również w przypadku tzw. podatku od wygranej to bukmacherzy zajmują się wpłaceniem określonej kwoty do urzędu skarbowego i wypłacają graczowi kwotę pomniejszoną o należny podatek. Na pocieszenie można dodać, że choć to gracz ponosi koszty obu podatków związanych z zakładami bukmacherskimi, przynajmniej nie musi składać żadnych deklaracji do urzędu ani samodzielnie odprowadzać podatków, gdyż tymi kwestiami zgodnie z prawem zajmują się organizatorzy zakładów.

Nielegalne zakłady bukmacherskie – kary dla graczy

Nowa ustawa hazardowa przewiduje kary dla graczy, którzy wnoszą zakłady bukmacherskie u bukmacherów nieposiadających zezwolenia wydanego przez polskie Ministerstwo Finansów. Kara finansowa nakładana jest przez naczelnika właściwego urzędu celno-skarbowego i obejmuje 100% wygranych gracza, przy czym nie jest ona pomniejszana  o wysokość stawek, które zostały przez typera wniesione. Jednak to nie wszystko, dodatkową grzywnę przewiduje bowiem „Kodeks karny skarbowy”. Zgodnie z jego zapisami,  gracz który świadomie uczestniczy w nielegalnych grach hazardowych, podlega karze finansowej w wysokości maksymalnie 120 stawek dziennych. W wyjątkowych sytuacjach grzywna może być naprawdę duża – przykładowo w 2019 r. stawka dzienna wynosi od 75 zł do 30 000 zł, w związku z czym maksymalny wymiar kary to nawet 3 600 000 zł! Jest to oczywiście przypadek skrajny, a wymierzane kary są w zasadzie zawsze dużo niższe. Trzeba też zauważyć, że kary za obstawianie zakładów bukmacherskich u nielegalnych w Polsce bukmacherów zostały w rzeczywistości złagodzone. Kodeks karny skarbowy został bowiem znowelizowany w 2017 r., a wcześniejsze zapisy mówiły o maksymalnej grzywnie w wysokości 720 stawek dziennych i dodatkowo karze więzienia do 3 lat. Mimo wszystko gra u nielegalnych organizatorów zakładów bukmacherskich w Polsce jest bardzo ryzykowna i potencjalnie bardzo kosztowna. Trzeba pamiętać, że karze podlega zarówno umyślne, jak i nieświadome naruszenie przepisów prawnych.

Ustawa hazardowa – inne kwestie formalne

Ustawa o grach hazardowych określa też inne obowiązki bukmacherów, w tym obowiązek wystawienia graczowi imiennego zaświadczenia na temat wygranej sumy pieniędzy – jeśli tylko typer takiego dokumentu zażąda. Musi ono być drukiem ścisłego zarachowania przygotowanym na specjalnym formularzu i nie może być wystawione później niż dzień po dniu wygranej czy też dzień po wypłaceniu wygranych środków. Bukmacherzy muszą też prowadzić ewidencję wydanych zaświadczeń i przechowywać ją przez 5 lat na wypadek konieczności przedstawienia urzędowi skarbowemu. Obowiązkowi ewidencji podlegają również wygrane powyżej 2280 zł. Z drugiej strony informacje na temat wygranych i przegranych stanowią zgodnie z zapisami ustawy hazardowej „tajemnicę” uczestnika gry i organizator zakładów bukmacherskich jest zobowiązany do jej zachowania – może ją ujawnić tylko na żądanie określonych organów państwowych.

Należy mieć świadomość, że roszczenia, jakie może mieć gracz względem bukmachera czy organizatora innych gier hazardowych ulegają przedawnieniu po 6 miesiącach od dnia wymagalności. Jeśli ten termin już minie, bukmacher może je spełnić, ale nie musi, gdyż stają się one przedawnione.

Ustawa a kasyno online, naziemne i automaty do gier

Jeśli chodzi o kasyno online, a więc możliwość udziału w różnego typu grach losowych (takich jak np. ruletka, gry karciane, automaty do gier, blackjack itp.), możliwość ich oferowania ma w Polsce tylko jedna firma – Totalizator Sportowy (spółka Skarbu Państwa). Nowelizacja ustawy hazardowej zapewniła bowiem monopol na gry kasynowe online państwu polskiemu, a wszelkie inne strony internetowe, które oferują gry tego typu, są nielegalne i również trafiają do „Rejestru domen służących do oferowania gier hazardowych niezgodnie z ustawą”. Jednocześnie państwo ma też monopol na automaty do gier zlokalizowane poza kasynem, czyli w tzw. salonach gry.

Kasyna naziemne są legalne i mogą organizować gry cylindryczne (np. ruletka, bingo), gry w karty (np. poker, jackpot), w kości czy na automatach (tzw. jednoręki bandyta), jednak tylko wtedy, gdy ich organizatorzy uzyskali od Ministra Finansów koncesję na prowadzenie takiej działalności. Liczba kasyn gry w Polsce jest jednak ograniczona i zależy od liczby mieszkańców danej miejscowości oraz całego województwa. Kasyna stacjonarne mogą być też zlokalizowane na polskich, pełnomorskich statkach i promach o charakterze pasażerskim.

Ustawa hazardowa a poker

Z kolei poker jest zgodny z prawem, jeśli gra odbywa się w kasynach lub poza nimi i to zarówno w sytuacji, gdy organizator gry posiada koncesję na prowadzenie kasyna gry, jak i kiedy go nie posiada. W każdej z tych sytuacji znowelizowana ustawa o grach hazardowych dyktuje inne warunki, jakie muszą być spełnione, aby gra była legalna. Przykładowo w przypadku organizowania turnieju pokera przez podmiot, który nie posiada koncesji na oferowanie gier hazardowych, wygraną mogą stanowić jedynie nagrody rzeczowe, przy czym ich wartość nie może być większa jak 50% kwoty bazowej. Oznacza to, że przykładowo w 2019 r. wartość nagród rzeczowych wygranych w turnieju pokera nie może przekroczyć kwoty 2405,71 zł. Natomiast jeśli chodzi o poker w kasynie takiego warunku nie ma.

A co ze zwykłym pokerem ze znajomymi w domu? Taka gra kwalifikowana jest również jako gra w pokera organizowana przez podmiot nieposiadający koncesji na prowadzenie kasyna i tu również trzeba spełnić wszystkie wymogi, o których mówi ustawa hazardowa. Przykładowo trzeba zgłosić organizację turnieju pokera dyrektorowi izby administracji skarbowej czy przekazać regulamin tegoż turnieju do zatwierdzenia Ministrowi Finansów. Trzeba więc przyznać, że wymogi są raczej zaporowe i w przypadku domowego pokera najlepiej pozostać przy grze  na zapałki – wobec takiej formy rozrywki ustawa o grach hazardowych nie nakłada żadnych ograniczeń.

Ustawa hazardowa – podsumowanie

Ustawa hazardowa, jak to ustawa, jest dokumentem długim, nie najłatwiejszym w odbiorze i przeciętny gracz raczej nie ma potrzeby do niej zaglądać. Najważniejsze kwestie opisaliśmy powyżej, jeśli jednak czytelnik chciałby zweryfikować pewne zapisy, pod artykułem zamieszczamy link do strony rządowej, na której znajduje się ustawa o grach hazardowych. 2017 r. okazał się początkiem wdrażania sporych, realnych zmian na polskim rynku bukmacherskim i hazardowym – zwłaszcza w segmencie internetowym i gracze powinni mieć na ten temat choć ogólną wiedzę.

W dużym streszczeniu można powiedzieć, że jeśli chodzi o całą ujednoliconą ustawę o grach hazardowych, dla graczy najważniejszy wydaje się być:

• zakaz gry przed ukończeniem 18 r.ż. i wynikająca z niego konieczność rejestracji osobistego konta gracza w serwisach oferujących zakłady bukmacherskie online,
• możliwość legalnej, niezagrożonej karami finansowymi gry tylko u licencjonowanych bukmacherów,
• obowiązek opłacania podatków od obstawianych zakładów bukmacherskich (nie licząc specjalnych promocji) i podatku od wygranych powyżej 2280 zł,
• groźba kar za udział w nielegalnych grach hazardowych,
• monopol państwa polskiego na kasyna online, a także automaty do gier poza kasynami naziemnymi (dlatego jeśli na stronie internetowej dowolnej firmy poza Totalizatorem Sportowym udostępniona jest np. opcja gry w pokera jest to jasny sygnał, że podmiot działa niezgodnie z prawem),
• rozwiązania zwiększające bezpieczeństwo graczy – warto z nich świadomie korzystać, np. odpowiednio dostosowując indywidualne limity gry.

Ustawa hazardowa w skrócie:

  Ważne linki:

http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20180000165 – Ustawa o grach hazardowych (po wejściu na stronę należy wybrać wersję Tekst ujednolicony)

http://hazard.mf.gov.pl/ – Rejestr domen służących do oferowania gier hazardowych niezgodnie z ustawą